De beperkingen van AI bij het opstellen van algemene voorwaarden en contracten
De opkomst van AI-systemen zoals ChatGPT heeft het voor ondernemers laagdrempeliger gemaakt om zelf juridische documenten te genereren. Het gemak waarmee algemene voorwaarden of contracten binnen enkele seconden worden opgeleverd, lijkt aantrekkelijk. Toch schuilt hierin een wezenlijk risico. Want hoewel AI indrukwekkend kan zijn in taalproductie, is het opstellen van juridisch sluitende documenten een vak apart.
In dit artikel bespreken wij de belangrijkste beperkingen van AI bij het opstellen van algemene voorwaarden en contracten – en waarom maatwerk door een juridisch professional essentieel blijft.
1. Hallucinaties: overtuigend, maar onjuist
Een veelvoorkomend risico bij het gebruik van AI-modellen zoals ChatGPT is het fenomeen van zogenaamde hallucinaties. Dit houdt in dat het systeem met grote overtuiging informatie genereert die feitelijk onjuist of volledig verzonnen is. In juridische context is dit bijzonder gevaarlijk, omdat het model bepalingen, wetsartikelen of rechtspraak kan aanhalen die in werkelijkheid niet bestaan of onjuist zijn weergegeven.
Voorbeeld: Een ondernemer vraagt ChatGPT een clausule op te stellen over aansprakelijkheid bij digitale dienstverlening. De gegenereerde tekst verwijst naar een “artikel 7:995 BW”, een wetsartikel dat in het geheel niet bestaat. Doordat de formulering juridisch plausibel oogde, wordt zo’n fout pas veel later ontdekt na een discussie met een ontevreden klant.
AI-modellen zijn getraind op taal, niet op waarheid. Wat juridisch correct klinkt, is niet per definitie juridisch juist.
2. Gebrek aan context en sectorspecifieke kennis, geen maatwerk
AI baseert zich op algemene patronen uit trainingsdata, maar heeft geen inzicht in de specifieke context van uw onderneming. AI kan niet beoordelen hoe uw uitvoerings- en/of leveringsproces is ingericht. Misschien wel het grootste gemis bij door AI opgestelde documenten is dan ook het ontbreken van maatwerk. Juist bij juridische documenten draait het om precisie, afstemming op de bedrijfsvoering en het anticiperen op risico’s.
Voorbeeld: Een aanbieder van digitale cursussen krijgt een modelbepaling uit ChatGPT die sprak van een ‘herroepingsrecht van 14 dagen’. Wat ontbrak, was de cruciale toevoeging dat het herroepingsrecht bij digitale inhoud onder voorwaarden kan vervallen zodra met levering is begonnen, met instemming van de consument. Hierdoor kan een ontevreden klant alsnog zijn volledige geld terugvorderen, terwijl hij de digitale cursus al heeft genoten.
3. Verouderde of onvolledige juridische informatie
ChatGPT wordt getraind op statische data. Dat betekent dat recente wetswijzigingen of rechtspraak niet worden meegenomen, tenzij ze deel uitmaakten van de trainingsset. Hierdoor is de kans groot dat bepalingen verouderd zijn of niet aansluiten op de huidige wet- en regelgeving.
Als juridisch specialist hebben wij zelf geëxperimenteerd met het genereren van algemene voorwaarden via ChatGPT. Het resultaat was op het eerste gezicht al matig, maar dat valt een juridische leek misschien niet op. We kregen wel een goed gestructureerde tekst in foutloos Nederlands, maar de inhoud bleek oppervlakkig en veel te kort. De AI leverde in minder dan 500 woorden een volledige set ‘algemene voorwaarden’ op. Ook na de prompt of het allemaal wat genuanceerder en uitgebreider mocht, kwam de chatbot niet verder dan 800 woorden. Bij een geschil zou een ondernemer met deze tekst juridisch vrijwel niets in handen hebben gehad. Belangrijke bepalingen over aansprakelijkheid, uitsluitingen, toepasselijk recht, klachtenprocedures, levering en herroepingsrecht ontbraken volledig of werden slechts summier benoemd. Je kan ChatGPT dit wel laten herstellen, maar daarvoor heb je weer juridische kennis nodig en moet je de output zelf kunnen controleren.
De gegenereerde tekst leek juridisch plausibel, maar miste precies die bepalingen waarmee je je daadwerkelijk juridisch indekt. Een leek zou denken dat het voldoende is — maar dat is het niet.
4. Gebrek aan menselijke creativiteit en strategisch inzicht
Hoewel AI in staat is om bestaande juridische patronen te reproduceren, ontbreekt het aan creativiteit en strategisch denkvermogen. Een ervaren jurist denkt niet alleen juridisch, maar ook commercieel en tactisch mee. Die vertaalt de belangen van de ondernemer naar juridisch afdwingbare bepalingen die risico’s beperken én ruimte laten voor toekomstig beleid.
Een goede jurist ziet risico’s die je zelf nog niet had bedacht — en dekt ze af voordat ze zich voordoen. Daar kan geen AI tegenop.
Voorbeeld: Een leverancier laat ChatGPT een bepaling opstellen over eigendomsvoorbehoud. De AI leverde een standaardclausule aan die op zich juridisch klopte, maar volledig voorbijging aan de behoefte van de leverancier om ook in het geval van doorverkoop of doorverwerking zijn eigendomsrecht te behouden.
Conclusie: AI is geen jurist
AI-tools zoals ChatGPT kunnen waardevol zijn als inspiratiebron of voor tekstuele ondersteuning. Maar wie denkt hiermee een juridisch waterdichte set algemene voorwaarden of een contract te kunnen verkrijgen, komt bedrogen uit en loopt aanzienlijke risico’s. De juridische inhoud is te generiek, onvoldoende afgestemd op uw situatie, vaak niet actueel en juridisch niet verantwoord.
Alleen een gespecialiseerde jurist kan beoordelen welke bepalingen voor uw bedrijf relevant zijn, hoe deze moeten worden geformuleerd en of zij juridisch afdwingbaar zijn.
Wilt u zeker weten dat uw algemene voorwaarden of contracten u écht beschermen? Neem dan contact met ons op. Wij leveren juridisch maatwerk — zorgvuldig, actueel en afgestemd op uw bedrijfsvoering, werkwijze en wensen.